18. ve 19. yüzyıllarda modernleşmeyi deneyimleyen devletler ve bölgeler, yalnızca bu uzun süreci yaşamakla kalmamışlar; bir daha asla eski düzenin kurumları, binaları, orduları, kavramları ve kişileriyle karşılaşmayacaklardır. Uzun modernleşme süreci boyunca kaçınılmaz olarak değişim ortaya çıkmıştır. Ancak bu süreci diğerlerinden daha erken deneyimleyen devletler, yalnızca modernleşmekle kalmamış, aynı zamanda modernleşme anlatısını kültürel ve maddi sömürü için de kullanmışlardır. Bazen askeri teknolojilerde, binaların estetiğinde, giyimde, edebiyatta ve diğer çeşitli alanlarda kendini gösteren bu anlatılar, eğitimin şekillenmesini de etkilemiştir. Gerçekte, modernleşmenin birçok örneğiyle karşılaşmaktayız. Kurumlarını kendi özgünlüğü içinde geliştirirken Avrupa'daki ilerlemelerden yararlanan Osmanlı İmparatorluğu buna bir örnektir. Osmanlıların eğitim alanındaki deneyimi, tam bir bilgi aktarımı olmaktan çok bir uyarlama gibi görünmektedir. Kendine özgü ihtiyaçlarını farklı kurumlarla şekillendiren Osmanlı devlet adamları, bu deneyimleri eğitim pratiklerine de yansıtmışlardır. Bir diğer karmaşık konu da modern eğitimin başlangıcıyla ilgilidir. Osmanlı İmparatorluğu'nun başlangıç ??tarihi açısından geride kaldığı sıklıkla düşünülse de, eğitimini nispeten erken modernize etmeye başladı ve sadece birkaç Avrupa devleti istisnaydı. Makalemizde, Avrupa'ya odaklanarak dünyanın farklı bölgelerinden örnekler sunmaya çalıştık. Fark edebildiğimiz ortak noktaları ve farklılıkları belirledik. Hem nitel hem de karşılaştırmalı yöntemleri kullanan çalışmamızın evrensel tarih yazımı ve Osmanlı eğitim tarihi araştırması üzerinde bir etkisi olacağını öngörüyoruz.

eğitim modernizasyonu, Osmanlı İmparatorluğu, eğitim bakanlığı, karşılaştırmalı eğitim, Avrupa eğitimi