Bu çalışmada, Bâyezîd b. ‘Abdülgaffar el-Konevî’nin Risâle-i Kalemiyye adlı manzum-mensur karışık eseri incelenmiştir. Hayatı hakkında pek fazla bilgi bulunmayan Bâyezîd b. ‘Abdülgaffar el-Konevî dil bilginidir. Yazarın 1575 yılında hâlâ hayatta olduğu ve imamlık yaptığı bilgilerine ulaşılmıştır. “Muammeyât alâ Esmâi’l-Hüsnâ”, “Şerhu Nevâbigi’l-kelim li-Zemahşeri”, “Müdricü’l-fevâid”, “Şerhu lübbu’l-Elbab fi İlmi’l-i’rab li’l-Beyzâvî”, “Şerhu Tevabiu’l-Kelim” adlı eserleri ve Fransa Millî Kütüphanesi Turc. 296 numaralı şiir mecmuasının 98a-103b varakları arasında yer alan “Risâletün Bi’t-Türkiyye Kalemiyye” başlıklı Kalem Risâlesi vardır. Hem Risâle-i Kalemiyye’den hem de diğer eserlerinden anlaşıldığı üzere Arapça ve Farsçaya hâkim bir müelliftir. Bu çalışmada, kalem kelimesinin etimolojisi, tanımı, kalemin nasıl elde edildiği ve kaleme dinî olarak nasıl anlamlar yüklendiği ifade edilmeye çalışılmıştır. Türk edebiyatında kalemin yeri, kaleme atfedilen özellikler ve Kalem Risâleleri hakkında bilgi verilmiştir. Risâlenin bulunduğu Fransa Millî Kütüphanesi’ndeki mecmua hakkında genel bir çerçeve çizilip mecmuanın nüsha tavsifi ve Risâle-i Kalemiyye adlı eserin çevirisi yapılmıştır. Konevî lakaplı bir müellif tarafından yazılan, çalışmamıza konu olan bu Türkçe manzum-mensur karışık Risâle-i Kalemiyye’nin edebiyatımız için önemi ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Fransa Millî Kütüphanesi, Bâyezîd b. ‘Abdülgaffar el-Konevî, kalem, Risâle.