Edebi metinler içerisinde Mesneviler, tarih çalışmalarına kaynaklık eden, disiplinler arası bilgi alışverişini pekiştiren önemli eserlerdir. Mesneviler üzerinde yapılacak ayrıntılı incelemeler sonucunda kültürel, iktisadi, sosyal ve toplumsal çok çeşitli bilgi kaynağına ulaşmak mümkündür. Özellikle Moğol istilası sonrası Anadolu’ya Türkmenlerin yerleşmesi, yurt edinilmesi, geçmişten bugüne Türk kimliğinin yansıtılması, manevi değerlerin korunması birlik ve beraberliğin oluşması sırasında yazılan mesneviler mevcuttur. Bu eserler arasında en bilineni Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî’nin Mesnevî-i Ma’nevî adlı eseridir. Yaklaşık 25.700 beyit ve altı ciltten oluşan Farsça eserin ne zaman yazıldığı ile ilgili net bir bilgiye rastlanılamazken yapılan değerlendirmeler sonucunda Mevlânâ’nın ömrünün son on, on beş yıllık sürecine denk geldiği tespit edilmektedir. Dolayısıyla Türk düşünce dünyasının kaynak eserlerinden biri olan Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî’nin söz konusu eseri içerisinde İslamiyet’i ve tasavvufu merkeze yerleştirerek, Anadolu insanın sorunlarını, kültürünü, günlük yaşantısını, sosyal çevreyi, tarihini, Türkmen hayatını anlama ve anlatma çabası üzerinden Anadolu insanının problemlerinden hareket ederek, kendi döneminde yaşanılan olayları aktardığı görülmektedir. Bu çalışmada Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî’nin Türkmenlerin yaşantısından, hoşgörüsünden, acısından, karakterinden onların günlük yaşantısını örnek göstererek kaleme aldığı Mesnevî-i Ma’nevî adlı eseri içerisinde yer alan hikâyeler incelenerek, Türkmen ve Türk kültürüne dair ulaşılan bilgiler üzerinde değerlendirmeler yapılacaktır. Böylece edebi metinlerin Türk tarihine ışık tutabileceğini gösterirken, dönemin günlük olayları ve anlatımları üzerinden kimlik ve tarihsel süreç çözümlenmesi yapılacaktır.

Mesnevi, Mevlânâ, Türkmen, Türk, Anadolu.