Öz Emir kipi, tasarlanan hareketin yapılmasını emir şeklinde ifade eden kalıptır. Diğer tasarlama kiplerinden farklı olarak emir kipinin hikâye, rivayet ve şart birleşik çekimleri yoktur. Çünkü emir, bir hitap kipidir. Hitabet, doğrudan doğruya söyleyiş anında ortaya çıkar. Şimdiki zamanda cereyan eden kipin geçmişle bir ilgisi olamayacağı için emir, hikâye veya rivayet edilemez. Yazı dilinde az kullanılsa da emir kipinin birinci ve ikinci teklik, birinci çokluk ve daha sıklıkla üçüncü teklik ve çokluk eklerinin üzerine -dX hikâye birleşik ve -mXş rivayet birleşik çekim ekleri getirilerek -AyIm-dI/ -AyIm-mIş, -Ø-DX, -AlIm-dI/-AlIm-mIş, -sXn-dX/ -sXn-mXş, -sXnlAr-dI/ -sXnlAr-mIş yapıları kurulmaktadır. Bu yapılar şeklen emir kipinin hikâye ve rivayet çekimleri gibi görünmektedir. Günümüzde bu yapıların, emir kipiyle çekimlenmiş yüklemlere ek-fiil yardımıyla birleşen -dX ve -mXş ekleriyle kurulmuş; sadece yüklemi değil, aynı zamanda yüklemi emir kipi olan bütün cümleyi bir isim gibi görüp ona dolaysız yahut bağımsız dolaysız aktarım özelliği kazandıran bir dil bilgisi birliği olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada, üç yüzden fazla yazılı kaynak taranmış; yüklemi söz konusu yapılarla kurulmuş 195 cümlenin anlamsal işlevlerindeki farklılıklar değerlendirilmiş ve sınıflandırılmıştır. Şimdiye kadar bu yapıların oluşumları hakkında bilimsel tespit ve görüşler yayımlanmış fakat anlamsal işlev farklılıklarıyla ilgili kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Çalışmanın sonucunda, dolaysız aktarım neticesinde 34 farklı anlamsal işlevin tespiti yapılmıştır.

emir kipi, birleşik çekim, dolaysız aktarım, dil bilgisi, Türkiye Türkçesi.