19. yüzyıl Osmanlı Devleti ve İstanbul kentsel tarihi için bir dönüm noktası olmuştur. Bu yüzyılda Osmanlı Devletinde yaşanan batılılaşma hareketleri İstanbul'un kentsel mekanını da etkilemiştir. Kentsel mekanı etkileyen en önemli hareketlerden biri de Osmanlı Sanayisini büyütme hamleleridir. 18. Yüzyılda Avrupa’da başlayan Sanayi Devrimi ve sonrasında yaşananlar; küçük ölçekli üretim atölyelerin yerini modern sanayi tesisleri almıştır. Benzer değişimler başta İstanbul ve diğer Osmanlı kentlerinde de yaşanmıştır. Büyük ölçekli sanayi tesislerinin inşa edilmesi İstanbul kentinde de karşı konulmaz bir dönüşüme ve kentin çeperlerinin büyümesine neden olmuştur. Sanayi yapıları inşa edilirken ulaşım, hammadde ve geniş alanlar gibi faktörler göz önünde bulundurulmuştur. Bu faktörlere göre İstanbul'un bazı bölgeleri bilinçli olarak sanayi merkezi olarak seçilmiştir. Bu bölgelerden biri de İstanbul'un surları dışında kalan bugünkü Zeytinburnu ilçesi olmuştur. Zeytinburnu ilçesi 19. yüzyıl öncesinde surların hemen dışında yer alan küçük bir kasaba görünümündedir. Ancak 19. yüzyılda özellikle orduya üretim yapan sanayi tesislerinin açılmasıyla bir dönüşüm sürecine girmiştir. Bu çalışmanın amacı; 19. yüzyılda Zeytinburnu'nun kentsel tarihinde sanayi yapıları ile birlikte gerçekleşen dönüşümün incelenmesidir. Kentsel mekândaki bu dönüşümün izleri, Zeytinburnu'nun tarihsel süreci, 19. yüzyıl ve günümüzdeki durumu; arşiv belgeleri, eski ve yeni haritalar ve görsel malzemelerle karşılaştırılarak ortaya konulacaktır.

Osmanlı Sanayisi, sanayi yapıları, 19. Yüzyıl, Zeytinburnu