Eski Türkçe ?anı biçiminden gelişen hani sözcüğü, Türkçe Sözlük’te “Nerede, ne oldu, nerede kaldı” anlamında ve gramer kitaplarında, genellikle, zarf görevinde kullanılan bir sözcük olarak gösterilmektedir. Hani sözcüğü bazı, sözlük ve gramer kitaplarında nerede, hatırlatma, verilen sözü hatırlatma, bari, özlem duyma, bazı hâllerde akla gelebilecek bir fikri hemen reddetmek üzere başka bir deyimle karşısındakini kendisine gelebilecek bir fikirden sakındırma, sonraki söze dikkati çekme, doğrusunu söylemek gerekirse, kaldı ki, üstelik, bir söze soru ifadesi kazandıran ya da sözdeki soru ifadesini kuvvetlendirme, niçin, sitem etme, sorma, alay etme, dikkat çekme, heyecan duyma, merak etme ve ihtimal anlamlarıyla verilmiştir. Bu sözcüğün bu temel anlam ve işlevinin yanında farklı kullanımları da bulunmaktadır. Özellikle günlük konuşma dilinde bu sözcüğün örnekleme, varsayım, onaylama, destekleme, hatırlatma gibi anlamlarda da kullanıldığı dikkati çekmektedir. İşte bu çalışmada Türkiye Türkçesindeki bazı şarkı ve türküler üzerinden hani sözcüğünün hangi anlam/anlamlarda kullanıldığı gösterilmeye çalışılacaktır. Böylelikle sözlü dilin önemli verileri olan bu kaynaklar üzerinden hani sözcüğünün sözlü ve yazılı dildeki, varsa, farklı anlam özellikleri de belirlenmeye ve bu sözcüğün günümüz Türkiye Türkçesindeki kullanımlarına bakılarak kaynaklarda belirtilen anlam ve görevleriyle örtüşen ya da farklılık gösteren örnekleri belirlenmeye çalışılacaktır. Çalışmada toplam 14 şarkı ve türkü derlenmiş (Konyalı Türküsü, Böyle Ayrılık Olmaz, Hani Bekleyecektin, Hani O Bırakıp Giderken Seni, Hani (1), Hani (2), Hani Benim Gençliğim, Hani Sevduğum Hani, Hani (3), Hani (4), Gemilerde Talim Var, Hani Hani (5), Yaylam, İşte Öyle Bir Şey) öncelikle bu şarkı ve türküler sıralanmış ve her şarkı ve/veya türkünün altına o şarkı ve/veya türkü ile ilgili veriler eklenmiştir. Bugüne kadar hani sözcüğü üzerinde bazı sözlük ve gramer kitaplarında anlam, etimoloji ve sözcük türü bakımından birtakım değerlendirmelerin yapıldığı ancak, bu sözcükle ilgili kaynaklar üzerinden ayrıntılı bir dil araştırması yapılmadığı görülmüştür. Bu çalışmada ise Türkiye Türkçesinde içerisinde hani sözcüğü barındıran şarkı ve türküler üzerinden alana bir katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

Yeni Türk Dili, şarkı, türkü, hani, Türkiye Türkçesi, anlam bilgisi.