2020 yılı itibarıyla tüm dünyaya yayılan ve içinde bulunduğumuz 2022 yılına değin yoğun bir şekilde etkisi hissedilen COVID-19 salgını pek çok köklü dönüşümü birdenbire zaruri kılmıştır. Salgınla birlikte akla gelen ani değişiklikler arasında sokağa çıkma yasakları, uzaktan eğitim ve çalışma modeline geçilmesi, dışarı çıkma yasağının kalkmasının ardından ise maske takma zorunluluğu, belirli bir mesafeye dikkat ve hijyen üçlüsüne riayetin birincil olması gibi noktalar sayılabilir. Salgının etkisi sağlık ve eğitim alanlarının yanı sıra dini ve geleneksel uygulamalarda da kendini göstermiştir. Kişi bir gruba/topluma ait olma hissini geleneksel uygulamalar vasıtasıyla pekiştirmektedir. Geleneksel uygulamaların sözlü kültür ortamında üretilip, yaşanıp/yaşatılıp, aktarılır olması salgın koşulları söz konusu olduğunda geleneklerin akıbetinin ne olacağı gibi birtakım sorun ve soru işaretlerini beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada Ramazan geleneklerinin salgın sürecinde ne gibi değişiklikler/dönüşümler gösterdiği incelenmektedir. İncelemeler dijital ortam verilerine dayanmaktadır. Doğası itibarıyla insanın insanla yüz yüze temasını gerektiren bayram gelenekleri, salgın sürecinde başkalaşarak geleneğin güncellendiği veyahut yeniden yaratıldığı bir hal almıştır. Bayram ziyaretleri/el öpme gibi gelenekler kimi durumlarda yasaklara rağmen gerçekleşmeye devam etse ve yasak ihlalinden dolayı cezalandırılsa da salgının örneğin uzaktan topluca bayramlaşma gibi bir geleneği de icat ettiği söylenebilir. Salgın ve bayram gelenekleri üzerine bir başka örnek ise bayram kolisinde maske ve dezenfektan olup olmadığına ilişkin bir diyaloğu içeren karikatürdür. Salgın gibi zorlayıcı koşullar geleneğin uyum sürecini ve çalışma boyunca sıralanan örneklerin gösterdiği üzere bulduğu pratik çözümleri daha anlamlı kılmakta ve koşullar ne kadar kısıtlayıcı olursa olsun geleneğin kendini ifade edişte başka bir yol bulduğunu, başka bir seçeneğin devreye girdiğini göstermektedir. Bu da geleneğin yaşanan zamanı kaçırmayan, dönüşen ve devingen yapısını salgın özelinde de açığa çıkarmaktadır.

Salgın, Ramazan, bayram gelenekleri, geleneğin güncellenmesi