On sekizinci asırda Osmanlı topraklarında tasavvufî faaliyetler büyük bir gelişme göstermiştir. Bu yüzyılda tasavvuf kültürü ile tekkeler birer çekim merkezi olmaya devam etmiştir. Ayrıca bazı tarîkatler kollara ayrılmış ve çalışmalarına bu şekilde devam etmişlerdir. Seyyid Muhammed Ma?rifî (1719-1824) bu asrın önde gelen mutasavvıflardan biridir. Mısır’da dünyaya gelmiş olan Seyyid Muhammed Ma?rifî İstanbul’a gelerek Rifâîyye tarîkatının Ma?rifiyye kolunu kurmuştur. Kartal’a yerleşmiş, taştan inşa edilmiş olan evini tekkeye çevirmiş ve burada görüşlerini yaymaya başlamıştır. Seyyid Muhammed Ma?rifî talebelerini irşat ettiği esnada Vahdetnâme ve Risâle-i Âdâb ve Tarîkatnâme-i Fethü’l-Ma?ârif isimli mensur eserlerini kaleme almıştır. Her iki eser de tasavvufi bir içeriğe sahiptir. Seyyid Muhammed Ma?rifî şiirlerinde ağırlıklı olarak Allah aşkını ve ehl-i beyt sevgisini ele almıştır. Seyyid Muhammed Ma?rifî’nin vefatının ardından sırasıyla Seyyid Ali Sâbit Efendi, Seyyid Muhammed Ma?rif-i Sânî ve Seyyid Hasan Tâsîn Efendi postnişinlik yapmışlardır. İstanbul-Kasımpaşa-Çürüklük’te, İstanbul-Kasımpaşa-Kulaksız-İbadullah Mahallesi’nde, İstanbul-Üsküdar-Toygartepe’de, Manisa-İbrahim Çelebi Mahallesi’nde, Manisa-Demirci’de, Manisa-Akhisar’da, Aydın-Kuşadası’nda ve Bursa’da bulunan tekkeler Kartal’daki asitâneye bağlı olarak faaliyet göstermişlerdir. Literatür çalışması yapıldığında gerek Seyyid Muhammed Ma?rifî gerekse Ma?rifiyye tarîkatı ile alakalı derli toplu bir çalışma yapılmadığı görülmüştür. Buradan hareketle bu konuda bir çalışma yapmanın faydalı olacağı düşünülmüştür. Bu makale, Seyyid Muhammed Ma?rifî’nin hayatı ve tarîkatının Osmanlı tasavvuf kültürü ve edebiyatı içindeki yerini tespit etmeyi amaçlamaktadır.

Seyyid Muhammed Ma'rifî, Ma'rifiyye, on sekizinci yüzyıl.