Özet


On Sheikh Ahmad-i Antaki’s Se Zeban and Its New Copies

Türk edebiyatında üç dilli manzum sözlükler 15. yüzyıldan itibaren görülür. Manzum sözlükler nazım gücünden faydalanılarak kelimelerin kolay ezberlenmesi ve akılda tutulmasını sağlamak amacıyla tercih edilmiştir. Bu tür eserlerde hedef kitlesi genellikle eğitim çağındaki çocuklardır. Bugüne kadar tespit edilebilen üç dilli (Arapça-Farsça-Türkçe) manzum sözlüklerin sayısı 18’dir. Bunlardan biri de Se Zebân’dır. Se Zebân Şeyh Ahmed-i Antakî tarafından 1135/1722-1723 yılında yazılmış, üç dilli (Arapça-Farsça-Türkçe) manzum bir sözlüktür. Eser mukaddime, 30 kıtalık sözlük kısmı ve hatimeden oluşmaktadır. Sözlük kısmının ilk iki kıtası mastarlara, altıncısı çekimli fiillere (emir, görülen geçmiş zaman ve geniş zaman), geri kalanı (27 kıta) ise isimlere ayrılmıştır. Her bir kıtada belli konularla ilgili kelimeler (organ adları, yiyecek adları, meslek adları, akrabalık terimleri, giyim terimleri, yapı terimleri, tarım aletleri, meyve adları, hayvan adları vb.) bir araya toplanmıştır. Eser bu yönüyle tematik bir sözlüktür. Bu makalede Se Zebân ve üzerinde yapılan çalışmalar hakkında kısaca bilgi verilmiş, eserin altı yeni nüshası tanıtılmıştır. Bu çalışmada tanıttıklarımızla birlikte Se Zebân’ın nüsha sayısı on sekize ulaşmıştır. Bu nüshalar arasında müellif nüshasına en yakın nüsha 1162/1749 istinsah tarihi ile Dârü’l-Kütübi’l-Kavmiyye (Mısır Millî Kütüphanesi) Lügat-ı Türkî Talat 23 numarada kayıtlı nüshasıdır. Bu nüsha müellif nüshasından 26 sene sonra istinsah edilmiştir.



Anahtar Kelimeler

Manzum sözlükler, sözlük bilimi, üç dilli sözlükler, Şeyh Ahmed-i Antakî, Se Zebân.


Kaynakça

Gelecek Sayı

Eylül 2025 Sayısı

Dergimizin Eylül 2025'te yayımlanacak olan 22. Sayısı için makale kabulü devam etmektedir.

iletişim: 0505 4342666


  • Adres :Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Osmaniye/TÜRKİYE
    Telefon : 0505 4342666 Faks :
    Eposta : korkutataturkiyat@gmail.com