İslam dünyasında devlet adamlarına ve sultanlara adaletli bir yönetim oluşturmaları için önerilerde bulunmak amacıyla yazılmış eserler olan siyasetnamelerde ahlak, politikadan ayrılmazdı. Bu sebeple adalet, akıl/bilgi, erdem/mutluluk gibi etik değerler devletin devamlılığının mutlak koşulu kabul edilirdi. Bu derece önem atfedilen bu kavramlar, antik çağdan itibaren diğer kültürlerde olduğu gibi Türk kültüründe de ilgili birçok eserde ve siyasetname metinlerinde özellikle irdelenmiştir. Evrensel olarak kabul edilen adalet, akıl/bilgi, erdem/mutluluk kavramlarının ne olduğu bilgisi örnek anlatı, soru cevap gibi diyaloglarla verilmiştir. Sözü edilen kavramlar tartışılırken elbette ki Aristo, Platon, Sokrates Farabi, Kindi, gibi filozofların eserlerindeki görüşlerin etkileri açıkça görülmektedir. Metinlerin geldiği çoğul, onların evrensel olan etik kavramların ne olduğu sorusunda birleştiklerini gösterir. Bunun yanında metinlerde ele alınan etik kavramların bilgisini oluşturmada din, gelenek ve toplumsal yapı gereğiyle oluşan ihtiyaçların da etkili olduğu unutulmamalıdır. Örneğin Kelile ve Dimne’nin derin yapısında Hint, İran kültür ve devlet anlayışının etkileri görülmesine karşın metnin Farsça, Arapça ve Türkçe çevirilerinin ilgili kültür ve dinî çevrelerin bakış açılarıyla, evrensel olandan uzaklaşmadan, yorumlandığı görülmektedir. Kutadgu Bilig ve Kelile ve Dimne’de çalışmaya konu olan kavramlar, diğer filozoflarda olduğu gibi, temeline adaleti alır çünkü Aristo’nun ifade ettiği gibi adaletli olmak erdemin bir parçası değil, erdemin bütünüdür. Kutadgu Bilig’de bilgi, akıl ve ahlak ile ilişkilendirilen adalet, devletin devamlılığını sağlar; tanrıyı ve insanı mutlu eder. Kelile ve Dimne’de de devletin devamlılığının adaletle sağlanacağı vurgusu dikkat çeker, adaletin ve mutluluğun temeli akıldır. Bu bağlamda çalışmamızda antik çağdan itibaren devlet yönetimi ve siyaset bilimi ile ilgili metinlerin tamamında etik kavramı içinde değerlendirilen adalet, akıl, bilgi, erdem, mutluluk gibi kavramları Kelile ve Dimne ve Kutadgu Bilig özelinde örnekler üzerinden incelemeye çalıştık.

Kutadgu Bilig, Kelile ve Dimne, etik değerler, erdem, mutluluk.