Tasavvuf hareketi, Orta Asya’da Ahmed-i Yesevî ile başlayıp Anadolu’da Hacı Bektaş-ı Veli, Yunus Emre vb. mutasavvıflar tarafından sürdürülmüştür. Ahmed-i Yesevî’nin “Dört Kapı Kırk Makam” anlayışı, pek çok tasavvuf ehline kaynaklık etmiştir. Dört kapı kırk makam, müridin geçeceği maddi ve manevi aşamalardır. İnsan-ı kâmil olma yolunda çaba gösteren kişi, dört kapı kırk makamı geçerek Allah’a ulaşmayı amaçlar. Dinî-tasavvufi Türk edebiyatının Anadolu’daki mühim temsilcilerinden biri olan ve bunun yanında Bektaşiliğin kurucusu olarak kabul edilen Hacı Bektaş-ı Veli, Ahmed-i Yesevî’nin tesiri altında kalarak Makâlât adlı eserinde, dört kapı kırk makam anlayışını benimsemiştir. Bu anlayış çerçevesinde çeşitli telkinlerde bulunmuştur. Söz konusu anlayış, yüzyıllarca kuşaktan kuşağa aktarılarak devam etmiş ve güncelliğini muhafaza etmiştir. XX. yüzyılda yaşamış bir Bektaşi babası olan Kadîmî Baba’nın Dîvân’ında da Hacı Bektaş-ı Veli’nin tesiriyle dört kapı kırk makam anlayışı vardır. Çalışmamızda XX. yüzyılda yaşayan bir Bektaşi babası olan Kadîmî Baba’nın Dîvân’ında bulunan dört kapı kırk makam anlayışı tespit edilmeye çalışılmıştır. Dîvân’da tespit edilen örnekler detaylı bir şekilde incelenmiştir.

Kadîmî Baba, Hacı Bektaş-ı Veli, dört kapı kırk makam.