Toplumun temel yapı taşı kültürdür. Kültür, nesilden nesile aktarılan ve topluma millet olma şuurunu aşılayan en mühim anlam dünyasıdır. Türk kültürü yüzyıllardır farklı coğrafyalarda var olmuş ve İslamla bütünleşerek Anadolu’da özgün bir kimlik kazanmıştır. Türk İslam medeniyetinin önemli kurumlarından tasavvufun, en etkili çıktılarından olan Mevlevilik, Anadolu’da İslam tasavvufunun somut bir meyvesi olarak ortaya çıkmıştır. Her inanç sisteminde olduğu gibi Mevleviliğin de kendine özgü ritüelleri ve giysileri vardır. Bu giysiler, somut ve soyut kültürel miras öğelerini barındırır ve çeşitli anlam katmanları ile semboller içerir. Günümüzde kültürel unsurların yapay zekâ gibi teknolojilerle analiz edilmesi ve yeniden inşa edilmesi farklı disiplinlerce çalışılmaktadır. Bu çalışmada ChatGPT, Grok ve DeepSeek adlı yapay zekâ araçlarının desteğiyle Roland Barthes’in üç düzeyli (gösteren, gösterilen, mit) göstergebilimsel yöntemine dayanarak Mevlevî giysilerinin analizi yapılmıştır. Analiz sonuçlarının kültürel ve terminolojik uygunluğu, çeşitli yapay zekâ modelleriyle test edilmiştir. Çalışma, Mevlevî giysilerinin yalnızca giyim unsuru olmadığını, kültürel ve inanç temelli semboller içerdiğini ve yapay zekâ ile dijital analiz yapılabileceğini gösteren disiplinlerarası bir yaklaşım sunmaktadır. Çalışma yapay zekanın kültürel analizlere entegrasyonuna örnek teşkil etmesi ve bu anlamda daha önce yapılmış disiplinlerarası bir çalışmanın olmaması gibi sebeplerle oldukça önemlidir ve alana katkı sağlamaktadır.

Göstergebilim, kültürel sembolizm, Mevlevi giysisi, yapay zekâ.