Morality which means character, nature and humour expresses grace and bad character. It is also one of the main subjects of Islâm. In this respect a broad literature has emerged since 2nd century in the hegira calendar and in every period a lot of work has been written about morality. Ahlâk-ı Muhsinî was written by Hüseyin Vâiz Kâşifî who is one of the most important figures of Persian Literature. It is one of the pieces written about morality such as Ahlâk-ı Nâsırî and Ahlâk-ı Celâlî. Hüseyin Vâiz Kâşifî had written his work named Ahlâk-ı Muhsinî in Persian in behalf of Hüseyin Baykara’s son Ebü’l Muhsin Mirza in the year of 900/1494-95. Kaşifi gave Ahlâk-ı Muhsinî to his work with respect to Ebü’l Muhsini’s name. In Classical Turkish Literature plenty of prose and verse about morality were compiled or translated. Inasmuch as meanings and expressions of Ahlâk-Muhsinî are comprehensible, it attracted intensive attention. As it was translated into many languages, it was also translated into Turkish nine times. These translations are chronologically as follows; Firâkî Abdurrahman Çelebî’s Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî, Azmî Pir Mehmed’s Enisü’l-Arifîn, Ebü’l-fazl Mehmed Efendi’s Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî, Rıdvan b. Abdülmennan’s Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî, Hocazade Abdulaziz Efendi’s Ahlâk-ı Sultan Ahmedî, Bosnevi Ömer Efendi’s Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî, Osmanzâde Ahmed Taib’s Ahlâk-ı Ahmedî, Ragıp İmamoğlu’s İyilerin Ahlâkı and Murat Demirkol’s Ahlâk-ı Muhsinî Kâşifî’nin Ahlâk Kitabı. In this study in the introduction part after a short explanation about Hosein Vaiz Kâifî and Ahlâk-ı Muhsinî has been made, information about Turkish translations of Ahlâk-ı Muhsinî mentioned above will be given.

Classical Turkish Literature, Morality, Hüseyin Vâiz Kâşifî, Ahlâk-ı Muhsinî.

“Seciye, tabiat, huy” gibi anlamlara gelen ahlâk, iyi ve kötü huyları, fazilet ve rezîletleri ifade etmektedir. İslâm dininin de ana konularından biridir. Bu itibarla ahlâka dair hicri ikinci asırdan itibaren geniş bir literatür ortaya çıkmış ve her dönemde birçok eser kaleme alınmıştır. Fars edebiyatının önemli isimlerinden Hüseyin Vâiz Kâşifî’nin (ö. 1504-05) kaleme aldığı Ahlâk-ı Muhsinî; Ahlâk-ı Nâsırî ve Ahlâk-ı Celâlî gibi ahlâkla ilgili yazılan eserlerden biridir. Hüseyin Vâiz Kâşifî, Ahlâk-ı Muhsinî isimli eserini 900/1494-95 yılında Hüseyin Baykara’nın oğlu Ebü’l-Muhsin Mirzâ adına Farsça kaleme almıştır. Kâşifî, Ebü’l-Muhsin’in ismine nispetle eserine Ahlâk-ı Muhsinî ismini vermiştir. Klasik Türk edebiyatı’nda ahlâkla ilgili mensur veya manzum birçok eser telif veya tercüme edilmiştir. Ahlâk-ı Muhsinî, manası ve ibareleri anlaşılır olduğu için İslâm coğrafyasında yoğun ilgi görmüş, birçok dile tercüme edildiği gibi Türkçeye de dokuz defa tercüme edilmiştir. Bu tercümeler tarih sıralamasına göre Firâkî Abdurrahman Çelebî’nin (ö. 1575) Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî’si, Azmî Pîr Mehmed’in (ö. 1582) Enîsü’l-Ârifîn’i, Ebü’l-fazl Mehmed Efendi’nin (ö. 1574) Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî’si, Rıdvan b. Abdülmennân’ın (ö. ?) Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî’si, Hocazâde Abdülazîz Efendi’nin (ö. 1618) Ahlâk-ı Sultân Ahmedî’si, Bosnevî Ömer Efendi’nin (ö. 1622) Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî’si, Osmanzâde Ahmed Tâib’in (ö. 1724) Ahlâk-ı Ahmedî’si, Ragıp İmamoğlu’nun (ö. 1974) İyilerin Ahlâkı ve Murat Demirkol’un Ahlâk-ı Muhsinî Kâşifî’nin Ahlâk Kitabı’dır. Bu çalışmada giriş bölümünde Hüseyin Vâiz Kâşifî ve Ahlâk-ı Muhsinî ile ilgili kısa bilgi verildikten sonra yukarıda ismi geçen Ahlâk-ı Muhsinî’nin Türkçe tercümeleri tanıtılacaktır.

Klasik Türk Edebiyatı, Ahlâk, Hüseyin Vâiz Kâşifî, Ahlâk-ı Muhsinî.