The theory of Altaic languages, which was put forward with the Swedish scientist Strahlenberg in the 1730s, has reached today by expanding with various discussions. These discussions not only demonstrated the importance of the theory, but also led to various studies on the Turkish language. Turcologists doing research on the theory have identified many words that provide r//z equivalence in both historical and living languages and dialects. r//z provides the equivalent of many words today are living in Turkey Turkish dialects. Based on the Istanbul copy, Taymas prepared the index of Ibni Mühennâ Lugati. Elements that provide r//z equivalence are also included in this work of Taymas. Taymas determined these equivalences and accepted some of them, and saw some of them as a misconduct. It is a known fact that pertinent reflects the linguistic features of their period to the text they have derived from time to time for various reasons. Although this savings of the minister means a negative situation for the work, it is important in terms of determining the language characteristics of the period in which the pertinent lived. In this study, it has been pointed out that the issues that provide the r//z equivalence in İbni Mühennâ Lügati are not only the misconduct error but also the data showing the linguistic characteristics of the period in which the pertinent lived.

The theory of Altaic languages, İbni Mühennâ Lügati, r//z equivalence.

1730’lu yıllarda İsveçli bilim adamı Strahlenberg ile ortaya atılan Altay dilleri teorisi çeşitli tartışmalarla genişleyerek günümüze kadar gelmiştir. Bu tartışmalar teorinin önemini göstermesinin yanı sıra Türk dili üzerine çeşitli araştırmaların da gerçekleşmesine vesile olmuştur. Teori üzerine araştırma yapan Türkologlar gerek tarihî gerekse yaşayan dil ve lehçelerde r//z denkliğini sağlayan pek çok kelime tespit etmişlerdir. r//z denkliğini sağlayan pek çok kelime günümüz Türkiye Türkçesi ağızlarında da yaşamaktadır. Taymas, İstanbul nüshasından hareketle İbni Mühennâ Lügati’nin fihristini hazırlamıştır. r//z denkliğini sağlayan unsurlar Taymas’ın bu çalışmasında da bulunmaktadır. Taymas bu denklikleri tespit ederek bazılarını kabul etmiş, bazılarını da müstensih hatası olarak görmüştür. Müstensihlerin çeşitli gerekçelerle zaman zaman kendi döneminin dil özelliklerini istinsah ettikleri metne yansıttığı bilinen bir gerçektir. Müstensihin bu tasarrufu, eser için olumsuz bir durum ifade etse de müstensihin yaşadığı dönemin dil özelliklerini tespit açısından önemlidir. Bu çalışmada İbni Mühennâ Lügati’ndeki r//z denkliğini sağlayan hususların sadece müstensih hatası değil aynı zamanda müstensihin yaşadığı dönemin dil özelliklerini gösteren veriler olabileceğine dikkat çekilmiştir.

Altay dilleri teorisi, İbni Mühennâ Lügati, r//z denkliği.