Village of Şambayadı is a settlement in Çukurova, Adana. This village built by Şambayadı Yoruk/Turkmens as it understood by its name. Although these Turkmens passed to settled life, they kept and used their rituals and treatments between the time of birth and death with their oral cultures like proverbs, tales, folktales, etc. It can be said “These cultural factors are still alive because of Turkmen’s isolated life against cultural impacts in the the region in question”. People of Şambayadı village has not any relation with modern life except some modern traditions like “birthday celebration” and “woman’s meeting day”. Although there are some pressures from religious and government powers, some cultural factors in many phases of life lived in public or private. This situation seems in religious rituals and treatments about birth. Birth can be described as some kind of passing process that includes lots of religious and magical layers except some medical treatments. After the religious wedding as last stage of marriage, there are some practices for mother and child until the child’s 40th day like “religious and magical treatments and abstinences for woman who wants to be pregnant”, “protecting them from evil spirits who can harm mother and child” and “protection both of them from evil eye”. This article includes “perception of the birth as known as passing process in Şambayadı village”, discusses about “rituals and treatments before birth, the moment of birth and after the birth”, and thoughts and function of these rituals and treatments. Materials in this paper have been obtained in 2004 based on collecting and observation between Şambayadı Village and Turkmens I am a member of.

Şambayadı Village, birth, religious and magical practice, al karısı (alp/nightmare), kırklama.

Adana ili, Çukurova ilçesine bağlı bir yerleşim birimi olan Şambayadı Köyü, adından da anlaşılacağı üzere Şambayadı Yörük/Türkmenleri tarafından kurulmuştur. Bu Türkmenler, doğumdan ölüme kadarki geçiş dönemlerindeki inanç ve uygulamaların yanında deyim-atasözü, masal, fıkra, halk hikâyesi vd. sözlü kültür ürünlerini yerleşik hayata geçtikten sonra da muhafaza etmeye ve kullanmaya devam etmektedirler. Bu kültür unsurlarının yaşatılmasında söz konusu bölgenin kültürel etkiye kapalı olması etkilidir, denilebilir. Doğum günü kutlaması ve “gün yapma” gibi modern kültürün bazı unsurları dışında köy halkı dış dünyaya hemen hemen kapalıdır. Çeşitli yasal ve dinî baskılara rağmen hayatın birçok dönemindeki bazı uygulamalar, açık veya gizli şekilde yapılmaya devam edilmektedir. Bu durum doğumla ilgili inanç ve uygulamalarda da karşımıza çıkmaktadır. Doğum, bazı tıbbî uygulamalar dışında birçok dinî ve büyüsel uygulama ve işlemlerin yapıldığı bir geçiş dönemidir. Evlenmenin son aşaması olan “dinî nikâh”tan başlamak üzere, bebeğin kırklanmasına kadar geçen süre zarfında hem anne adayı hem de bebek için bazı uygulamalar yapılmaktadır. Gebe kalmak isteyen kadına yapılan dinî ve büyüsel işlemler ve kaçınmalar, doğumu kolaylaştıracağına inanılan uygulamalar, anne ve bebeğe zarar vereceği düşünülen kötü ruhlar ve bunlardan kaçınma yöntemleri ile nazardan kurtulma yöntemleri bunlardan birkaçıdır. Makalede geçiş dönemlerinden olan doğumun Şambayadı Köyü’nde nasıl algılandığı; doğum öncesi, sırası ve sonrasına ait inanç ve uygulamaların neler olduğu ele alınmış; bu verilerin yorum ve işlevlerine yer verilmiştir. İncelemede kullandığımız veriler, Şambayadı Köyü’nde yaşayan ve mensubu olduğum Türkmenler arasında 2004’te yapılan derleme ve gözlemlerle elde edilmiştir.

Şambayadı Köyü, doğum, dinî ve büyüsel işlemler, al karısı, kırklama.