In this study, groups that can be included in the definition of mass such as village peoples, caliphs and saints in Manâkıb-ı Hünkar Hacı Bektâş-ı Veli “Vilayet-Nâme” were determined. After these groups were evaluated within the definition of mass, their attitudes towards Hacı Bektaş and their reactions to the extraordinary were revealed. Those of the same nature of these responses were eliminated. After giving preliminary information about the Menakıpname, the work in question and mass psychology, some of the mass movements in the work were added to the work in accordance with the order in the work, taking into account the fact that it is an example to the others. Afterwards, the psychological analysis and classification of these mass movements were made in the light of the theories and information put forward in Gustave Le Bon's Psychology of the Masses, Sigmund Freud's Mass Psychology and Ego Analysis, and Elias Canetti's Mass and Power. Analysis and classifications were compared with the information in the sources about the writing purposes of the hagiographies, and a conclusion was reached that supports the theories and information in the sources examined. It has been determined that mass movements are always in a change from negative to positive, and it has been tried to explain that this situation is a message to the reader.

Legend, mass movements, mass psychology.

Bu çalışmada, Manâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş-ı Veli “Vilâyet-Nâme” adlı eserdeki köy halkları, halifeler, erenler gibi kitle tanımı içine girebilecek gruplar tespit edilmiştir. Bu gruplar kitle tanımı içinde değerlendirildikten sonra Hacı Bektaş’a karşı tutumları, olağanüstülüklere gösterdikleri tepkiler ortaya çıkarılmıştır. Ortaya çıkarılan bu tepkilerin aynı nitelikte olanları elenmiştir. Menakıpname, söz konusu eser ve kitle psikolojisi hakkında ön bilgiler verildikten sonra eserdeki kitlesel hareketlerin bir kısmı, diğerlerine örnek mahiyetinde olması da göz önünde bulundurularak ve eserdeki sırasına uygun bir şekilde çalışmaya eklenmiştir. Sonrasında Gustave Le Bon’un Kitleler Psikolojisi, Sigmund Freud’un Kitle Psikolojisi ve Ego Analizi, Elias Canetti’nin Kitle ve İktidar adlı eserlerinde ortaya konulan teoriler ve bilgiler ışığında söz konusu kitlesel hareketlerin psikolojik analizi ve sınıflandırması yapılmıştır. Analiz ve sınıflandırmalar menakıpnamelerin yazılış amaçları ile ilgili kaleme alınmış kaynaklardaki bilgilerle karşılaştırılmıştır ve incelenen kaynaklardaki teorileri ve bilgileri destekleyici nitelikte bir sonuca ulaşılmıştır. Kitlesel hareketlerin daima olumsuzdan olumluya doğru bir değişim içinde olduğu saptanmış ve bu durumun okuyucuya da bir mesaj niteliğinde olması durumu açıklanmaya çalışılmıştır.

Menakıpname, kitlesel hareketler, kitle psikolojisi.