In this study; the + sXg suffix used in the historical periods of Turkish and the + sX suffix with its use in today's Turkish have been witnessed in grammar books. It has been determined that the suffix in Old Turkish is mostly used to mean similarity. The oldest form of the crop is + sIg and + çIg and it has been seen that it came in this form until Karahanlı Turkish. There are some changes in the annex since the Harezm period. In the Harezm period + sI; In the Kipchak period + sI and + sIy; + SI in Chagatai; It has been determined that it is used as + sI in Old Anatolian Turkish. Additional; With the fall of the last voice, it became + sI, reached today’s Turkish and became + sX as a result of its famous harmony in Turkey Turkish. The eleventh edition Turkish Dictionary is used for the forms of Ekin in Turkey Turkish. The function of the suffix in word derivation has been determined by means of the words witnessed in the Turkish Dictionary. Based on the detected words, the suffix + sX according to the meaning it attributes to the Turkish word; It is classified under three headings in terms of having similarity expressions, creating terms and team names. It has been detected that this suffix derives 120 words in the sense of similarity. Plant, case, gender, gemstone, literature, entertainment, goods, geometric shapes, sky, animal, mineral, fruit and vegetables, organ, color, art, cereal, flavor, construction and building materials, and food are listed under the name of title 19. This suffix has been used in 6 different fields to derive the term 6 anatomy, 5 plant science, astronomy 3, linguistics 3, biology, diplomacy and medicine 1. This suffix has been observed to be used to name 4 animal teams: marine animal team, general animal team, parasite and bird team.

Turkey Turkish, morphology, deriving noun from noun affix, +sX.

Bu çalışmada; Türkçenin tarihî dönemlerinde kullanılan +sXg ve bu ekin günümüz Türkçesindeki şekli olan +sX gramer kitaplarında tanıklanmaya çalışılmıştır. Türkçenin tarihî dönemlerinde +sX ekinin büyük çoğunlukla benzerlik anlamını vermede kullanıldığı tespit edilmiştir. Ekin en eski şekli +sIg ve +çIg olup Karahanlı Türkçesine kadar bu şekliyle geldiği görülmüştür. Harezm döneminden itibaren ekte değişiklikler söz konusudur. Ekin, Harezm döneminde +sI; Kıpçak döneminde +sI ve +sIy; Çağataycada +sI; Eski Anadolu Türkçesinde +sI şeklinde kullanıldığı tespit edilmiştir. Ek; son sesinin düşmesiyle +sI halini almış, günümüz Türkçesine kadar gelmiş ve Türkiye Türkçesindeki ünlü uyumunun sonucunda +sX şeklini almıştır. Ekin, Türkiye Türkçesindeki şekilleri için Türk Dil Kurumu’nun yayımladığı on birinci basım Türkçe Sözlük kullanılmıştır. Türkçe Sözlük’te tanıklanan sözcükler aracılığıyla ekin günümüzde sözcük türetmedeki işlevi tespit edilmiştir. Tespit edilen sözcüklerden hareketle +sX eki Türkiye Türkçesindeki sözcüğe yüklediği anlama göre; benzerlik ifadesi taşıması, terim ve takım adı oluşturması bakımından üç başlık altında sınıflandırılmıştır. Ekin 120 sözcükle en çok benzerlik ifadesi taşıyan sözcük türetmede kullanıldığı tespit edilmiştir. Benzerlik ifadesi taşıyan sözcükler; bitki, bir durum, cinsiyet, değerli taş, edebiyat, eğlence, eşya, geometrik şekil, gökyüzü, hayvan, maden, meyve ve sebze, organ, renk, sanat, tahıl, tat, yapı ve inşaat malzemeleri, yiyecek olmak üzere 19 başlık altında verilmiştir. Anatomiden 6, bitki biliminden 5, astronomiden 3, dilbilimden 3, biyoloji, diplomasi ve tıp alanından 1 olmak üzere 7 farklı alanda terim türetmede kullanıldığı tespit edilmiştir. Ekin; deniz hayvanı takımı, genel hayvan takımı, parazit ve kuş takımı olmak üzere 4 hayvan takımına ad vermede kullanıldığı görülmüştür.

Türkiye Türkçesi, biçimbilgisi, addan ad yapan ek, +sX.