Dede Korkut Kitabı’nın Günbet Yazması Üzerine Sentaktik Bir İnceleme
(A Syntactic Analysis on Gonbad Manuscript of the Book of Dede Korkut )

Yazar : Mahsun ATSIZ    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2020
Sayı : 2
Sayfa : 188-197
Doi : 26
    


Özet

The Book of Dede Korkut, which contains a lot of social, political and cultural information about Oghuzs, is one of the masterpieces of Turkish language and literature, as many researchers have mentioned. Only two manuscripts of this book, Vatican and Dresden, were known until 2018. However, a new epos was added to this book with the discovery of Gonbad Manuscript. This manuscript comprises 31 leaves and except for section XVIII, it is about the qualities of bravery. It is estimated that the manuscript was written in Azerbaijan Turkish between the 16th and 18th centuries. The aim of this article is to make a syntactic analysis on Gonbad Manuscript of the Book of Dede Korkut and to present a data for new grammar studies on this manuscript. Hence, the article consists of two basic parts. In the first part, word groups in Gonbad Manuscript of the Book of Dede Korkut have been examined. In the second part, simple and complex sentences have been analyzed by considering the sentence types in the manuscript. Especially while examining complex sentences, different sentences types in the manuscript were identified and exemplified. Depending on these, titles and basic frame have been determined. When word groups and sentences were investigated, some examples of Dresden Manuscript of the Book of Dede Korkut and Old Anatolian Turkish were given in order to make the material of the paper more detailed. In this way, a more holistic grammar chart was intended to be given in the reader's mind.



Anahtar Kelimeler

Gonbad Manuscript, the Book of Dede Korkut, syntax, word groups, syntactic analysis.



Abstract

Oğuzlarla ilgili sosyal, siyasi, kültürel pek çok bilgi içeren Dede Korkut Kitabı, birçok araştırmacının belirttiği gibi, Türk dili ve edebiyatının başyapıtlarından biridir. 2018 yılına kadar Vatikan ve Dresden olmak üzere sadece iki yazması bilinen bu esere, Günbet yazmasının bulunmasıyla yeni bir anlatı (boy) daha eklenmiştir. Bu yazma 31 yapraktan oluşmaktadır. XVIII. bölümü hariç tutarsak, yazmada yiğitliğin nitelikleri konusu işlenmiştir. Yazmanın 16.- 18. yüzyılları arasında Azerbaycan Türkçesi ile yazıldığı düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı Dede Korkut Kitabı’nın Günbet yazması üzerine sentaktik bir inceleme yapmak ve bu yazma üzerine yapılacak yeni gramer çalışmaları için bir veri sunmaktır. Bu eksende, makale iki temel bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Dede Korkut Kitabı’nın Günbet yazmasında kelime grupları incelenmiş, ikinci bölümde ise yazmadaki cümle yapıları ele alınarak basit ve birleşik cümleler incelenmiştir. Özellikle birleşik cümleler incenirken yazmada değişik türden cümle çeşitleri tespit edilerek örneklendirilmiş ve bu örneklere göre başlıklar ve temel çerçeve belirlenmiştir. Kelime grupları ve cümleler incelenirken çalışmanın malzemesini daha zengin kılmak için Dede Korkut Kitabı’nın Dresden yazmasına ve Eski Anadolu Türkçesi’ne ait bazı örnekler verilmiştir. Böylece, okurun zihninde daha bütüncül bir gramer şeması verilmek istenmiştir.



Keywords

Günbet yazması, Dede Korkut Kitabı, sentaks, kelime grupları, sentaktik inceleme.

Gelecek Sayı

Aralık 2024 Sayısı

Dergimizin Aralık 2024'te yayımlanacak olan 19. Sayısı için makale kabulü devam etmektedir.

iletişim: 0505 4342666


  • Adres :Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Osmaniye/TÜRKİYE
    Telefon : 0505 4342666 Faks :
    Eposta : korkutataturkiyat@gmail.com