Atebetü’l-Hakâyık’ta Sıfatlar
(Adjectives In Atebetü'l-Hakâyık )

Yazar : Hatice TEKLER    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2020
Sayı : 2
Sayfa : 220-244
Doi : 29
    


Özet

In addition to being a historical stage of the Turkish written language, one of the important works remaining from the Karahanli Turkish, which is the first stage of the Islamic Central Asian Turkish written language, is Atebetü'l-Hakâyık. In this article, the adjectives in Atebetü-Hakâyık were determined. The adjectives that were determined, were divided into types and evaluated in terms of meaning and syntax, and also classified under the general title as qualitative and indicating adjectives. Qualitative Adjectives; It is divided into four groups according to its function as Reports Feature and Qualification of Living Entities, Reports Feature and Qualification of Inanimate Entities, Animals and Plants, Title Reporters, Color Reporter. These four groups were evaluated under various subtitles. 140 qualitative adjectives were determined in the work. Determinative Adjectives; Demonstrative Adjectives, Numeral Adjectives and Indefinite Adjectives were divided into three groups. These three groups were evaluated under various subtitles. 129 designation adjectives were determined in the work. Based on the determinations, it is seen that the adjectives, which are important elements that show the richness of a language and have an undeniably important place in Turkish since ancient Turkish, also take place in Atebetü'l-Hakâyık.



Anahtar Kelimeler

Atabetü'l-Hakâyık, adjectives, Karahanli Turkish.



Abstract

Türk yazı dilinin tarihî bir evresi olmasının yanı sıra İslâmi Orta Asya Türk yazı dilinin de ilk evresi olan Karahanlı Türkçesinden geriye kalan önemli eserlerden biri de Atebetü?l-Hakâyık?tır. Bu makalede Atebetü?l-Hakâyık?ta yer alan sıfatlar tespit edildi. Tespit edilen sıfatlar, türlerine göre ayrılıp anlam ve söz dizimi açısından değerlendirildi. Ayrıca niteleme ve belirtme sıfatları olarak genel başlık altında sınıflandırıldı. Niteleme Sıfatları; Canlı Varlıklara Ait Özellik ve Nitelik Bildirenler, Cansız Varlıklara, Hayvanlara ve Bitkilere Ait Özellik ve Nitelik Bildirenler, Unvan Bildirenler ve Renk Bildirenler olarak işlevine göre dört gruba ayrıldı. Bu dört grup ise çeşitli alt başlıklar altında değerlendirildi. Eserde 137 niteleme sıfatı tespit edildi. Belirtme Sıfatları; İşaret Sıfatları, Sayı Sıfatları ve Belirsizlik Sıfatları olarak üç gruba ayrıldı. Bu üç grup ise çeşitli alt başlıklar altında değerlendirildi. Eserde 129 belirtme sıfatı tespit edildi. Bir dilin zenginliğini gösteren önemli unsurlardan olan ve Türkçede Eski Türkçeden beri yadsınamayacak derecede önemli bir yere sahip olan sıfatların Atebetü?l-Hakâyık?ta da çok sayıda yer aldığı görülmektedir.



Keywords

Atebetü?l-Hakâyık, sıfatlar, Karahanlı Türkçesi.

Gelecek Sayı

Aralık 2024 Sayısı

Dergimizin Aralık 2024'te yayımlanacak olan 19. Sayısı için makale kabulü devam etmektedir.

iletişim: 0505 4342666


  • Adres :Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Osmaniye/TÜRKİYE
    Telefon : 0505 4342666 Faks :
    Eposta : korkutataturkiyat@gmail.com