Kazak Türkçesinde birleşik fiiller hem fonetik hem morfolojik hem de semantik açılardan dikkat çekici özelliklere sahip, dilin özel bir katmanıdır. Birleşik fiilin bir türü olan tasvir fiilleri gerek semantik içeriği gerekse morfolojik yapısı itibarıyla özellikle dikkat çeken bir konudur. Sınırlı sayıdaki yardımcı fiillerle yapılan tasvir fiilleri, zarf fiil ekleriyle oluşturduğu yapılar sayesinde esas fiillere çeşitli anlam özellikleri katmanın yanı sıra anlamsal olarak ince ayrıntılar bakımından zengin bir anlatım olanağı da sağlamaktadır. Tasvir fiillerinin uğradığı bazı ses olayları ise dilde en az çaba yasası ile açıklanabildiği gibi dilin dinamik ve değişken yapısını da gözler önüne sermektedir. En az çabayla hızlı ve akıcı konuşma ve iletişim sağlama olanağı veren, dilin fonoloji temelinde kısa yolu tercih etme eğilimi doğal bir süreçtir. Yüzyıllardır süregelen, bilişsel ve psikososyal boyutları da olan bu dilsel olgu, ortaya zaman zaman çarpıcı örneklerin çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Bu çalışmada, analiz ve örneklem yöntemi kullanılarak konuşma dilinde varlığını gösteren birleşik fiillerdeki ses olayları ele alınmıştır. Kazak Türkçesindeki birleşik fiillerin özellikle de fonetik açıdan art zamanlı ve eş zamanlı olarak araştırılması, birçok önemli dil bilimsel sonuçlar ortaya koyacaktır.

Kazak Türkçesi, birleşik fiil, tasvir fiilleri, dilde ekonomi

Compound verbs in Kazakh Turkic represent a distinctive linguistic layer with notable features from phonetic, morphological and semantic perspectives. One type of compound verb, descriptive (or depictive) verbs, stands out particularly due to its semantic content and morphological structure. Formed using a limited number of auxiliary verbs and gerundial suffixes, these constructions not only add various shades of meaning to main verbs but also offer a rich expressive potential through semantic nuance. Certain phonological processes that occur within descriptive verbs can be explained by the principle of least effort, while also revealing the dynamic and variable nature of the language. The tendency to favor phonological shortcuts for faster and more fluid speech and communication is a natural linguistic process. This long-standing phenomenon, which also has cognitive and psychosocial dimensions, often leads to striking linguistic outcomes. This study examines the phonological processes observed in compound verbs in spoken language using analysis and sampling methods. A diachronic and synchronic phonological investigation of compound verbs in Kazakh Turkic is likely to yield significant linguistic findings.

Kazakh Turkic, compound verbs, descriptive verbs, phonological changes, linguistic economy