Ahmed-i Dâî’nin Tercüme-i Kitâbü’t-Ta’bir’inden Eski Anadolu Türkçesinin Söz Varlığına Katkılar
(Contributions from Ahmed-i Dâî’s Tercüme-i Kitâbü’t-Ta’bir to Vocabulary of Old Anatolian Turkish )

Yazar : İhsan Sabri ÇEBİ    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2022
Sayı : 8
Sayfa : 104-124
Doi : 351
    


Özet

Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanmış Tarama Sözlüğü, Eski Anadolu Türkçesinin söz varlığını tanıklarıyla birlikte en kapsamlı olarak ortaya koyan yayın olma özelliğini günümüzde de halen korumaktadır. Bu özelliği ile Tarama Sözlüğü Türkiye Türkçesinin tarihsel söz varlığının tespiti için ve Eski Anadolu Türkçesine ait metinlerin yayınlanmasında temel başvuru kaynağıdır. Ancak Tarama Sözlüğü bütün bu özelliklerine rağmen bazı haklı eleştirilere muhataptır. Bu eleştirilerden biri de Tarama Sözlüğü’nün neşrinden sonra yayımlanmış bazı eserlerde yer alan döneme ait kelimelerin bu sözlükte bulunmaması sebebiyle güncelleştirilmesi gerektiğidir. Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait Ahmed-i Dâî’nin Tercüme-i Kitâbü’t-Ta’bir adlı rüya tabirleri kitabı içeriği açısından Eski Anadolu Türkçesi döneminin söz varlığına ait pek çok kelimeye sahiptir. Tercüme-i Kitâbü’t-Ta’bir, yayımlanmış Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde ve Tarama Sözlüğü’nde bulunmayan ve/veya anlam ve ses bakımından farklı, az tanıklanmış kelimeleri ile dönemin söz varlığını tespit etmede değerli bir eserdir. Bu çalışmada, Tercüme-i Kitâbü’t-Ta’bir’de yer alan bu tür kelimeleri yukarıda verdiğimiz ölçütler çerçevesinde değerlendirdik.



Anahtar Kelimeler

Eski Anadolu Türkçesi, Tercüme-i Kitâbü’t-Ta’bir, sözlükçülük, Ahmed-i Dâî.



Abstract

Tarama Sözlüğü prepared by the Turkish Language Association, still preserves its feature of being the most comprehensive publication that reveals the vocabulary of Old Anatolian Turkish together with its witnesses. With this feature, Tarama Sözlüğü is the main reference source for the determination of the historical vocabulary of Turkey Turkish and for the publication of texts belonging to Old Anatolian Turkish. However, despite all these features of Tarama Sözlüğü, it is subject to some justifiable criticisms. One of these criticisms is that the words belonging to the period in some works published after the publication of Tarama Sözlüğü are not available in this dictionary, that is, it should be updated now. The dream interpretation book of Ahmed-i Dâî’s Tercüme-i Kitâbü’t-Ta’bir belonging to the Old Anatolian Turkish period has many words belonging to the vocabulary of the Old Anatolian Turkish period in terms of its content. Tercüme-i Kitâbü’t-Ta’bir is a valuable book in determining the vocabulary of the period with words that are not found in the published Old Anatolian Turkish texts and Tarama Sözlüğü and/or are different in meaning and sound, and are less witnessed. In this study, we evaluated such words in Tercüme-i Kitâbü’t-Ta’bir within the framework of the criteria given above.



Keywords

Old Anatolian Turkish, Tercüme-i Kitâbü’t-Ta’bir, lexicology, Ahmed-i Dâî


Gelecek Sayı

Eylül 2025 Sayısı

Dergimizin Eylül 2025'te yayımlanacak olan 22. Sayısı için makale kabulü devam etmektedir.

iletişim: 0505 4342666


  • Adres :Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Osmaniye/TÜRKİYE
    Telefon : 0505 4342666 Faks :
    Eposta : korkutataturkiyat@gmail.com