Rahim Hâce’nin Nazmu’l-Muhtasaru’t-Türkî Adlı Eseri Üzerine
(On the Work Named by Rahim Khwaja’s Mukhtasar-ul-Turk )

Yazar : Abdul Naser SERAJI    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2022
Sayı : 8
Sayfa : 295-305
Doi : 366
    


Özet

Rahim Hâce bin Ali Hâce Eşan, Klasik Çağatay Edebiyatının en önemli isimlerinden biridir. Şairin Nazmu’l-Muhtasaru’t-Türkî isimli eserinden hareketle dünya kütüphanelerinde şaire ait hem mensur hem de manzum eserlerinin bulunma ihtimali mevcuttur. Rahim Hâce, Hanefi fıkhı ile ilgili olan Muhtasaru’l-Vikâye fî Mesâili’l-Hidâye adlı mensur bir eseri Arapçadan Çağatay Türkçesine manzum olarak aktarmıştır. Eserin manzum metninin yanında Arapça ve Farsça metni de bulunmaktadır. Kaynaklarda adı geçmeyen eserin bir nüshası Afganistan’ın kuzeyinde Özbek Türklerinin yaşadığı Tahar ilinde bulunmuştur. Bu çalışmada, öncelikle yukarıda sözü edilen esere ait nüshanın genel durumu üzerinde durulmuştur. Sonrasında nüsha tanıtılmıştır. Eser üzerine çalışılırken medreselerde ders kitabı olarak okutulan başkaca Hanefi fıkıhı kitapları ile ilgili de bilgilere ulaşılmıştır. Çalışmada söz konusu metnin hangi yazara ve hangi muhtasar esere ait olduğu hakkında da bilgi verilmiştir. Ayrıca diğer muhtasarı üzerinde de kısaca durulmuştur. Nüshanın tanımlayıcı özelliklerinden olması dolayısıyla ilmihal bilgileri içeren beyitlerden birkaç örnek verilmiş ve bu örnekler üzerinden bazı değerlendirilmeler yapılmıştır.



Anahtar Kelimeler

Çağatay Edebiyatı, Nazmu’l-Muhtasaru’t-Türkî, Sadrü’ş-şerîa, Muhtasarul’l-Vikâye fî Mesâili’l-Hidâye.



Abstract

Rahim Khwaja bin Ali Khwaja Eshan is one of the most important names of Classical Chaghatay Literature. Based on the poet’s work named Nazm-ul-Mukhtasar-ul-Turki, it is possible to find both prose and verse works of the poet in world libraries. Rahim Khwaja translated a prose work called Mukhtasar-ul-wiqaya Fi Masayel-ul-Hedaya, which is related to Hanafi fiqah, from Arabic to Chagatay Turkish in verse. In addition to the verse text of the work, there are also Arabic and Persian prose texts. A copy of the work, whose name is not mentioned in the sources, was found in the province of Takhar, where the Uzbek Turks live, in the north of Afghanistan. In this study, first of all, the general situation of the copy of the above-mentioned work is emphasized. Afterwards, the copy was introduced. While working on the work, information about Hanafi fiqah books, which are used as textbooks in madrasas, were also obtained. In the study, information is given about which author and which concise work the text belongs to. In addition, the other memorandum was briefly mentioned. Due to the descriptive features of the copy, a few examples of couplets containing catechism information were given and evaluations were made on these examples.



Keywords

Chagatay Literature, Nazm-ul-Mukhtasar-ul-Turki, Sadr-ush-sharia, Mukhtasar-ul-wiqaya Fi Masayel-ul-Hedaya


Gelecek Sayı

Eylül 2025 Sayısı

Dergimizin Eylül 2025'te yayımlanacak olan 22. Sayısı için makale kabulü devam etmektedir.

iletişim: 0505 4342666


  • Adres :Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Osmaniye/TÜRKİYE
    Telefon : 0505 4342666 Faks :
    Eposta : korkutataturkiyat@gmail.com