Sözlü edebiyat geleneği içinde önemli bir yer tutan destanlar aynı zamanda bir milletin millet olduğunun, geçmişteki köklerinin göstergesidir. Destanlardan milletlerin tarihteki macerasına, yaşayışına, dünyaya bakışına, gelenek ve inanışlarına dair veriler tespit etmek mümkündür. Bu sebeple destanlardaki her bir unsur ayrı bir inceleme konusudur. Bu unsurlardan biri de oyunlardır. Oyun, insanoğlunun kendisine ve doğaya karşı verdiği ilk mücadeledir. İnsanlık tarihi kadar eski olan oyunlarda, farklı dönem özelliklerini, kültürün unutulmuş şekillerini bulmak mümkündür. İsminde ritüel özellikler barındıran ve sosyal normlar taşıyan kökbörü oyunu, günümüzde de oynanan atlı bir oyundur. Bu çalışmanın konusu, Türk dünyasında sevilen ve yüzyıllardır oynanarak varyantlaşan kökbörü oyununun Kırgız epik destan geleneğinde nasıl yer aldığı, bu oyunun anlatıdaki bağlamı, yapısı ve işlevinin tespitidir. Bu tespitte işlevsel ve bağlamsal kuramın yaklaşımlarından faydalanılmıştır. Oyunun zamanı, mekânı ve ortamı, kökbörü oyununun bağlamını oluşturmaktadır. Kırgız epik destanlarına göre kökbörü oyununun toylarda, kağan tayininden sonra ve savaş sonrasında eğlence, sınama ve yarış amaçlı oynandığı tespit edilmiştir. Kökbörü oyununun adının ve oyundaki unsurların bir benzetme aracı olarak da kullanıldığı görülmüştür. Kökbörü oyunu; Türklerin eğlence, tören ve günlük yaşamlarının bir parçası olarak çeşitli kurallar etrafında şekillenip bugünkü hâlini almış, günümüzde de oynanmaya devam eden bir oyundur.

Kırgız destanları, oyun, bağlam, yapı, işlev.

Epics, which have a important oral literature tradition are the indicators of the past roots of a nation. From epics, it is possible to find out nations’ adventure in history, lifestyle, perspectiveon world, tradition and faith. Game is the first struggling of humanity against itself and nature. It is possible to find different period characteristics, forgotten types tradition in games, which are has old as human history. The game of kökbörü, which contains ritual features and carries social norms in its name, is a horse game also being played today. The subject of this study is the determination of how kökbörü took place in Kyrgyz epics and context, structure and function of the game of kökbörü’s narrative, which is beloved in Turkic world and has has been varied while being played for centuries. In this determination, functional and contextual hypothesis’ approach is utilized. The game’s time, place and environment constitute kökbörü’s context. According to Kyrgyz epics, kökbörü was played at “toy”s, after the appointment of khagan, and post-war, for entertainment, trial and competition. It was seen that kökbörü’s name and its elements are used to draw an analogy. The game of kökbörü has been shaped within bonds of specific rules and has become its present form as a part of Turks’ entertainment, ceremony and daily life, and still being played today.

Kyrgyz epics, game, context, structıre, function.