Eski Uygurca Xuanzang Biyografisi’nin VI. Bölümündeki Küntünlük Üzerine Bir Not
(A Note on Küntünlük in Chapter VI of the Old Uyghur Xuanzang Biography )

Yazar : Erdem UÇAR    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2023
Sayı : 10
Sayfa : 565-569
Doi : 513
    


Özet

Eski Uygurca korpusun çoğunu kutsal metinlerin tercümesi oluşturmaktadır. Budizm ve Manihaizm gibi dinlere ait tercümeler Eski Türkçenin kelime hazinesinin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Xuanzang, VII. yüzyılda, Tang Hanedanlığı döneminde yaşayan Budist seyyâh ve tercümandır. Xuanzang’ın hayatını ve seyahatini anlatan Xuanzang Biyografisi, Şi?ko Şeli Tutu? tarafından Çinceden Eski Uygurcaya X. yüzyılda tercüme edilmiştir. Çinli rahip Xuanzang, Budist külliyatın yanlış tercüme edildiğini düşünerek Budizm’in kutsal diyarlarına seyahat etmiştir. Sözkonusu seyahatin dönüşünde yeni metinleri ve öğretileri Çin’e taşımayı başarmıştır. Budist literatüre ait Eski Uyguca külliyat Eski Türkçenin sözvarlığının tespitinde oldukça önemlidir. Eski Uygurca eserler arasında Xuanzang Biyografisi’nin kelime hazinesi bu anlamda son derece dikkate değerdir. Sadece bu eserde rastlanan bazı kelimeler bile başlı başına bir inceleme konusu olabilir. Küntünlük, Eski Uygurca Xuanzang Biyografisi tercümesinin VI. bölümünde bir kez geçmektedir. Kelimenin üzerine yazılmış bir etimoloji henüz bulunmamaktadır. Bu kısa makalenin amacı küntünlük’ün etimolojisi hakkında bir öneri sunmaktır. Makalede bağlamsal analize dayanılarak küntünlük’ün anlamı ve kökeni tartışılacaktır.



Anahtar Kelimeler

Eski Uygurca, Çince, etimoloji, küntünlük.



Abstract

Most of the Old Uighur corpus consists of translations of sacred texts. Translations from religions such as Buddhism and Manicheism have played an important role in the development of Old Turkic vocabulary. Xuanzang, who lived under the Tang dynasty during the seventh century, is a Buddhist pilgrim and translator. Xuanzang’s Biography, which tells about his life and travel, was translated from Chinese to Old Uighur in the tenth century by Ši?ko Šäli Tutu?. Thinking that the Buddhist corpus had been incorrectly translated, Xuanzang travelled towards the holy lands of Buddhism. He succeeded in carrying new texts and teachings to China on his return from the journey. The Old Uighur corpus of Buddhist literature is very important for determining the vocabulary of Old Turkic. The vocabulary of Xuanzang Biography, among the old Uyghur works, is extremely remarkable in this respect. Even certain words found in that work alone can be studied. The word küntünlük occurs once in chapter VI of the Old Uighur Xuanzang Biography. There has yet to be an etymology written on the word. The purpose of this short article is to suggest an etymology of küntünlük. Based on the contextual analysis, the meaning and origin of küntünlük are discussed.



Keywords

Old Uighur, Chinese, etymology, küntünlük.


Gelecek Sayı

Eylül 2025 Sayısı

Dergimizin Eylül 2025'te yayımlanacak olan 22. Sayısı için makale kabulü devam etmektedir.

iletişim: 0505 4342666


  • Adres :Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Osmaniye/TÜRKİYE
    Telefon : 0505 4342666 Faks :
    Eposta : korkutataturkiyat@gmail.com