Kile- sözünün temel anlamı istemek, talep etmek, dilemek, söylemek iken Gile/Gile sözünün anlamı ise yakınmak, şikâyet etmek, beyan anlamındadır. Arapçada (??? /???? ) dava sözü de seslemek, çağırmak, istemek ve iddia etmek anlamlarına gelmektedir. Bu gibi örnekleri göz önünde bulundurduğumuzda insanoğlunun dili ve onun söz varlığının aynı mantıkla türetildiği kanısına varmaktayız. Arapçadaki (??? /???? ) dava sözü ile aynı kökten gelen ( ?? ? /dua) sözü, Gregoryen Kıpçak Türkçesindeki Kle-/Kile- ve Gile/Giley sözlerinin hem sözcük bakımından hem de terminolojik bakımından aynı kavramları yansıtmaları tesadüf değildir. Zira kile- sözü Tatarca’da hem dilemek anlamında hem de dinî terminolojide dua/Mecusi duası etmek anlamında kullanılmaktadır. Hukuk ve yargının oluşumundan günümüze değin hak talebi anlamına gelen dava kavramı hukuk dilinin en temel kavramlarından birini oluşturmaktadır. Çalışmada dava, şikâyet, talep, istemek, dilemek ve ifade, beyan anlamlarına gelen Kle-/Kile- ve Gile/Giley terimlerinin Türkçemizin tarihi dönemlerinde ve çağdaş Türk lehçelerindeki kullanımı ele alınmıştır. Kle-/kile-, Gile/Giley sözcükleri sözlüklerde Moğolca ve Farsça/Pehlevice kökenli gösterilse de çalışmada sözcüklerin tarihi seyri, kökeni ve türevleri incelenerek bu kelimelerin Türkçe kökenli olduğu tezi ileri sürülmüştür. Kile-/Kele- sözcüğünün Moğolca kel=khel/dil, ve Türkçe til/dil isimlerinden türediği ve tarihi bir süreç içerisinde, diller ve lehçeler arası ses denklikleri kurallarına uygun olarak hem Türk dili ve lehçelerinin kendi içinde hem de Moğolcada ses değişimine uğrayarak Kile-/Kle- biçimine dönüştüğü görüşü savunulmuştur. Ayrıca çalışmada kelimenin kökenin Türkçe olduğuna ilişkin örnekler, Moğolca, Pehlevice ve Farsçada geçtiği biçimi, anlamı ve kullanım şekli, tarihi süreçte ve çağdaş Türk lehçelerindeki kullanımı ve dil sahası ile birlikte Gregoryen Kıpçak hukuk dilindeki terminolojik çerçeve ve kapsam alanı da ele alınmıştır.

Orta Türkçe, Kle-/Kile-, Gile/Giley sözleri.

While the basic meaning of the word 'Kile-' is to want, request, ask, or say, the meaning of 'Gile/Giley' is to complain, lament, or declare. The Arabic word (??? /???? ) means to call out, to summon, to ask and to claim. When we consider examples like these, we come to the conclusion that human language and its vocabulary are derived using the same logic. It is no coincidence that the Arabic Word ??? / ??? (da‘wah) and the word ??? (du‘a), which come from the same root, and the words Kle-/Kile- and Gile/Giley in Gregorian Kipchak Turkic reflect the same concepts both lexically and terminologically. In Tatar language, the word Kile- is used both with the meaning of "to wish" and in religious terminology with the meaning of “to pray”/“to pray in the Magus (Zoroastrian) belief”. Since the formation of law and the judiciary until today, the concept of lawsuit, which means a claim for rights, constitutes one of the most fundamental concepts of the language of law. In the study, the use of the words Kle-/Kile- and gile/giley, which mean lawsuit, complaint, demand, request, wish and expression, declaration, in the historical periods of Turkic language and contemporary Turkic dialects is discussed. Although the words kle/kile, gile/giley are said to be Mongolian or Persian/Pahlavi in dictionaries, in this study analyzes the historical process, origin and derivations of these words and argues that these words are of Turkish origin. It has been argued that the word Kile-/Kele- derives from the Mongolian kel=khel/dil, and Turkish til/dil, and that in a historical process, in accordance with the rules of sound equivalence between languages and dialects, it has been transformed into Kile-/Kle- by undergoing a sound change both within the Turkic language and dialects and in the Mongolian language. In addition, the study also examines the witnesses that the word is Turkish in origin, its meaning and usage in Mongolian, Pahlavi and Persian, its usage in the historical process and contemporary Turkish dialects, and its terminological framework and scope in the Gregorian Kipchak legal language.

Middle Turkic, the Words of (Kle-/Kile- and Gile/Giley).