Osman Dede’nin Rabt-ı Ta’bîrât-ı Mûsıkî Mesnevîsi Hakkında Yeni Bulgular: Ta’bîr mi Tağyîr mi?
(New Findings on Osman Dede's Rabt-ı Ta'bîrât-ı Mûsıkî Mathnawi: Ta'bîr or Tagyîr? )

Yazar : Milad SALMANİ    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2023
Sayı : 11
Sayfa : 600-610
Doi : 570
    


Özet

Kutbünnâyî Osman Dede, Türk müziği ve şiirinin Lâle Devri’ndeki önemli simâlarından biridir. İstanbul’da doğup vefat eden Osman Dede, erken yaşlarda Mevlevîliğe intisap etmiş ve daha sonra şeyhlik makamına kadar yükselmiştir. Osman Dede usta bir neyzen olmanın yanında şiir, bestekârlık ve hattatlıkta da kendi istidâdını göstermiştir. İyi derecede Farsça ve Arapça bilen Osman Dede şiir ve mûsıkî alanında önemli eserler telif etmiştir. Osman Dede’nin mûsıkî ile ilgili telif ettiği önemli eserlerinden biri günümüzde “Rabt-ı Ta’bîrât-ı Mûsıkî” olarak bilinen eseridir. Bu eser, mesnevi formunda ve Farsça yazılmıştır. Toplamda 277 beyitten oluşan bu eser Türkiye’de iki defa neşredilmiştir. Ne var ki bu neşirlerin ikisinde de tek bir nüsha esas alınmış ve o nüshadan hareketle eserin adı “Rabt-ı Ta’bîrât-ı Mûsıkî” olarak kayıtlara geçmişitir. Oysa ki eserin eski tarihli bir nüshası ve içeriğine bakıldığında bu mesnevînin adının doğru şeklinin “Rabt-ı Tağyîrât-ı Mûsıkî” olma ihtimali anlaşılmaktadır. Nayî Osman Dede’nin kendi risâlesinde bilinçli bir şekilde “Ta’bîrât” yerine “Tağyîrât” kelimesini kullandığını metindeki diğer ipuçlarından anlamak zor değildir. Bu çalışmada Kutbünnâyî Osman Dede’nin Rabt-ı Ta’bîrât-ı Mûsıkî olarak bilinen eserinin asıl adının kuvvetle muhtemel “Rabt-ı Tağyîrât-ı Mûsıkî” olduğu ileri sürülmüştür.



Anahtar Kelimeler

Türk Mûsıkîsi, Kutbünnâyî Osman Dede, Rabt-ı Ta’bîrât-ı Mûsıkî, Rabt-ı Tağyîrât-ı Mûsıkî.



Abstract

Kutbünnâyî Osman Dede is one of the important figures of Turkish music and poetry in the Tulip Era. Osman Dede, who was born and died in Istanbul, became a Mevlevi at an early age and later rose to the rank of sheikh. Osman Dede, besides being a master ney player, showed his own talent in poetry, composition and calligraphy. Osman Dede, who knows Persian and Arabic well, has written important works in the field of poetry and music. One of the important works written by Osman Dede on music is the work known today as "Rabt-ı Ta'bîrât-ı Mûsıkî". This work was written in masnavi form and in Persian. Consisting of 277 couplets in total, this work was published twice in Turkey. However, both of these publications were based on a single copy and the name of the work was recorded as "Rabt-ı Ta'bîrât-ı Mûsıkî" due to the spelling errors in that copy. However, looking at an old copy of the work and its content, it is understood that the correct form of the name of this masnavi is "Rabt-ı Tagyîrât-ı Mûsıkî". It is not difficult to understand from the other clues in the text that Nayî Osman Dede deliberately used the word "Tagyirat" instead of "Ta'birat" in his treatise. In this study, it has been suggested that the real name of Kutbünnâyî Osman Dede's work known as Rabt-ı Ta'bîrât-ı Mûsıkî is most likely "Rabt-ı Tağyîrât-ı Mûsıkî".



Keywords

Turkish Music, Kutbünnâyî Osman Dede, Rabt-ı Ta’bîrât-ı Mûsıkî, Rabt-ı Tağyîrât-ı Mûsıkî.


Gelecek Sayı

Eylül 2025 Sayısı

Dergimizin Eylül 2025'te yayımlanacak olan 22. Sayısı için makale kabulü devam etmektedir.

iletişim: 0505 4342666


  • Adres :Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Osmaniye/TÜRKİYE
    Telefon : 0505 4342666 Faks :
    Eposta : korkutataturkiyat@gmail.com