Sosyal bir varlık olan insan, içerisine doğduğu toplum kabının şeklini alır. Aynı zamanda insan “dil” ile bu kabı şekillendirir ve gelecek nesillere aktarır. Nesilden nesile aktarılan bir kavram olan kültür de milleti oluşturan bireylerin değerleri, etkileşime girdikleri diğer diller ve dinlerin değer yargıları doğrultusunda meydana gelmiş bir bütündür. Tarih boyunca kendi kültürlerini koruyan ve yücelten Türkler 762 yılında Bögü Kağan tarafından Mani dinine geçmiş ve bu dine ait değerleri kendi kültürüyle harmanlamıştır. Mani dinine ait bir tövbe duası olan Huastuanift, o dönemden günümüze kadar ulaşabilen, bu dine ait öğretilerin ve toplumsal değerlerin ifade edildiği nadir metinlerden biridir. Bu çalışmada Manihaist bir bakış açısıyla yazılan bu metnin “değer” kavramı açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla metindeki ifadeler bağlamlarıyla ele alınmış, Schwartz Değer Ölçeği kapsamında bulunan on temel değer ve elli üç alt değere göre Maxqda Veri Analiz Programı aracılığıyla nitel olarak incelenmiştir. Böylece metinden hareketle hem bu dini tercih eden Bögü Kağan’ın hem de Mani dininin Uygur toplumunu hangi “toplumsal değerler” ile şekillendirmeye çalıştığı, toplumun/dinin hangi değerlere daha çok önem verdiği ya da vermediği ortaya konulmak istenmiştir. Böylece Mani dinine mensup olan Uygurların toplumsal değerleri belirlenmiş ve eski Türk kültürü hakkında yeni bir bakış açısı kazandırılmaya çalışılmıştır.

Değer, kültür, Manihaizm, tövbe, eski Türkçe.

Man, who is a social being, takes the shape of the society he was born into. At the same time, man shapes this container with his “language” and transfers it to future generations. Culture, which is a concept that has been transferred from generation to generation, is a whole that has emerged in line with the values of the individuals that make up the nation and the value judgments of other languages and religions with which they interact. The Turks, who preserved and glorified their own culture throughout history, converted to the Mani religion by Bögü Kağan in 762 and blended the values of this religion with their own culture. Huastuanift, which is a prayer of repentance belonging to the Manichaean religion, is one of the rare texts that have survived from that period to the present, expressing the teachings and social values of this religion. In this study, it is aimed to evaluate this text, which was written from a Manichaean point of view, in terms of the concept of “value”. For this purpose, the expressions in the text were handled with their contexts and analyzed qualitatively through the Maxqda Data Analysis Program according to the ten basic values and fifty-three sub-values within the scope of the Schwartz Value Scale. Thus, based on the text, it is aimed to reveal with which “social values” both Bögü Kagan, who preferred this religion, and the Mani religion tried to shape the Uyghur society, and which values the society/religion gave or did not give more importance to. Thus, the social values of the Uighurs, who belong to the Mani religion, were determined and a new perspective was tried to be gained about the old Turkish culture.

Value, culture, Manichaeism, repentance, old Turkic.