Bellek kavramının bilişsel keşfi 19. yüzyıla kadar uzansa da sosyal bilimlerde tanınması 1980'lerde gerçekleşmiştir. Bellek, kronolojik bir zaman çizelgesini kapsayan bir "yaşam öyküsü" olan bireyler için insan varoluşunun temel bir öğesidir. Öğrenilen her şeyin kodlandığı ve depolandığı bellek, insan deneyimlerinin bir deposudur. "Deneyim" anahtar teriminden türetilen "epizodik bellek" kavramını ilk tartışan araştırmacı Endel Tulving'dir. Tulving bu kavramı otobiyografik belleğin bir alt kategorisi olarak açıklar. Otobiyografik bellek, bir bireyin kişisel özelliklerini ortaya koyan tüm öznel anıları kapsarken, epizodik bellek bir zaman makinesi gibi işlev görerek anılar arasında zihinsel yolculuklara olanak tanır. Kültürel bellek, toplumsal bellek, çalışma belleği, tarihsel bellek ve bireysel bellek gibi diğer bellek türleri üzerine sosyal bilimlerde birçok çalışma yapılmasına rağmen, epizodik bellek üzerine hiçbir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada, Handan Acar Yıldız'ın "Çarpma-I" ve "Çarpma-II" adlı öykülerinde birinci kişinin (öykü kahramanlarının) epizodik belleği incelenmiş; belleğin işleyişini örnekleyen epizod veya pasajlar, Henri Bergson'un zaman felsefesinden yola çıkılarak, özellikle "bilinç" ve "zaman" kavramları üzerinden incelenmiştir. Sosyal bilimler alanında bir ilk olma özelliği taşıyan bu çalışmanın, alanda bir boşluğu doldurması ve epizodik bellek konusunda yapılacak yeni ve daha kapsamlı çalışmalara kaynak teşkil etmesi beklenmektedir.

Hikaye, analiz, epizodik bellek.

19. yüzyıla kadar götürülüp götürülebilse de teknolojinin sosyal bilimler alanında fark edilmesi 1980'lerde gerçekleşmektedir. Bellek, kronolojik bir zaman dilimini kapsayan “hayat hikâyesi” sahibi insanın varoluşunun temel unsurlarındandır. Öğrenilen her şeyin kodlanıp saklandığı bellek, insan ömrünün deneyimler havuzudur. Bu noktada kilit kavram olan “deneyim” kelimesinden hareketle “epizodik bellek” teriminden bahseden ilk araştırmacı Endel Tulving'tir. Tulving bu terim, otobiyografik belleğin alt alanı olarak kullanılabilir. Otobiyografik bellek, insanın “bireylik” vasfının ortaya çıktığı öznel anıların tamamını kapsarken; Epizodik bellek, anılar uçakları üzerinde zihinsel yolculuklara olanak tanıyan uzun zaman makinesi gibi çalışır. Belleğin diğer türleri olan kültürel bellek, toplumsal bellek, çalışma kapasitesi, evrensel bellek ve bireysel bellek üzerine sosyal bilimlerde pek çok okuma çalışması yapılmasına rağmen, epizodik bellek üzerinden bir okuma çalışması yapılmıştır. Bu, Handan Acar Yıldız'ın “Çarpma-I” ve “Çarpma-II” adlı kitaplarında, ilk öznenin (öykü sahibinin) epizodik hafızası üzerine bir okuma yapılmış belleğin parçalarınıni açıklarken “bilinç” ve “zaman” mefhumları üzerinden Henri Bergson'un zaman aşımı modeli değerlendirme inceleme olanakları sunan epizot veya pasajlar tek test edilmiştir. Sosyal bilimler alanındaki bellek okumalarının son derece bakir bir alan teşkilatı açısından güçlüdür. Bu alandaki yeni ve daha kapsamlı epizodik bellek okumalarına kaynak teşkilatı yayıldı.

Öykü, çözümleme, epizodik bellek.