Camels served as a significant mode of transportation before the development of transportation technology during the industrial revolution. Their utility in various aspects of daily life led to their mention in many fields, from literature to place names. The ability of camels to carry heavy loads made them a preferred choice for transportation. They were not loaded with more than they could carry; overloading caused these animals to suffer and even perish. This study aims to explain how camels were utilized as a means of transportation in the Ottoman Empire based on archival documents. Additionally, the other functions of camels in the Ottoman context are discussed. The Ottoman Empire sought to meet its camel needs through a system called “mirî deve.” In this system, camel breeders and caretakers were exempted from certain taxes due to the importance of their work. When the state could not meet its camel needs through the mirî deve system, it sought to rent camels from nomads. At times, the state kept camel rental prices low, which discouraged camel owners from renting them out. The Ottoman Empire allocated free camels to poor pilgrims going on Hajj, ensuring that these camels led the Hajj caravan, thereby honoring the less fortunate pilgrims. Additionally, the state sourced camel oil from certain centers and addressed delays in procurement by warning the relevant authorities.

Camel, Camel cart, Transportation, Shipping, Transport.

Develer, ulaşım teknolojisinin gelişmediği sanayi devrimi öncesinde önemli ulaşım aracı olarak işlev görüyorlardı. Bu hayvanların gündelik hayatın birçok alanında iş görmeleri nedeniyle edebiyattan, yer isimlerine kadar pek çok sahada kendilerinden söz edilmesini sağlamıştır. Devenin ağır yükler taşıyabilmesi bu hayvanların kullanımında tercih sebebi olmuştur. Develere taşıyabileceklerinden fazla ağır yük yüklenmemiştir. Tahammüllerinden fazla yük konulması bu hayvanların eziyet çekmelerine ve telef olmalarına neden olmuştur. Bu çalışmayla arşiv belgelerine göre Osmanlı Devleti’nde bir ulaşım aracı olarak deveden nasıl faydalanıldığı konusunun açıklanması hedeflenmiştir. Bununla beraber Osmanlıda devenin diğer fonksiyonlarından da bahsedilmektedir. Osmanlı Devleti çeşitli amaçlar için ihtiyaç duyduğu develeri mirî deve adı verilen bir sistemle karşılamaya çalışmıştır. Mirî deve sisteminde deve yetiştiricileri ve besicileri işin öneminden dolayı bazı vergilerden muaf tutmuştur. Devlet mirî deve sistemi ile karşılayamadığı deve ihtiyacını konargöçerlerden kiralamak suretiyle karşılamaya çalışmıştır. Deve ihtiyacının kiralanma yöntemiyle karşılanmasında devlet kimi zaman deve kiralarını düşük tutmuştur. Deve kiralarının düşük tutulması, deve sahiplerinin develerini kiralamamasına neden olmuştur. Osmanlı Devleti hacca giden fakir hacılara ücretsiz deve tahsis etmiştir. Fakir hacılara tahsis edilen develerin hac kervanının en başında gitmesi sağlanarak fakir hacılar şereflendirilmiştir. Osmanlı Devleti ihtiyaç duyduğu deve yağlarını bazı merkezlerden karşılamıştır. Deve yağı tedarikinde yaşanılan gecikmelerde ilgili yerlerin idarecileri uyarılmıştır.

Deve, Deve arabası, Nakliye, Taşımacılık, Ulaşım.