Dil, sosyo-kültürel ve tarihsel bileşenler hakkında bize önemli bilgiler sunan bir araçtır. Diller, ait oldukları toplumların yaşam biçimini ve tarihsel birikimini yansıtan söz varlığı ile dikkat çekmektedir. Türk sosyal ve tarihî yaşamının izlerini taşıyan halklardan biri de Harezmlilerdir. Köklü bir dil ve edebiyat geleneğine sahip olan Harezm Türkçesi eserlerinin Türk dilinin tarihî gelişiminde önemli bir yeri vardır. Bu çalışma, Harezm Türkçesi dönemine ait mutfak ile ilgili söz varlığını inceleyerek dönemin mutfak eşyaları ile yiyecek ve içecek adlarını tespit etmeyi, böylece Türkçenin tarihî söz varlığına katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Karahanlı Türkçesi ile Çağatay Türkçesi arasında köprü niteliği taşıyan Harezm Türkçesi dönemine ait metinlerde, mutfak ile ilgili çok sayıda sözcük yer almaktadır. Çalışmada, mutfak gereçleri ve besin maddeleri dilsel açıdan ele alınmış, söz varlığı verileri üzerinden Harezm Türkçesinin mutfakla ilgili terim hazinesi değerlendirilmiştir. Çalışmada Harezm Türkçesiyle yazılmış altı metnin dizinleri taranarak mutfak ile ilgili kelimeler belirlenmiştir. Bu kelimeler anlam ve kullanım bağlamlarıyla birlikte incelenmiş ve bu söz varlığı verileri çeşitli kategorilere ayrılmıştır. Elde edilen veriler, ‘mutfak eşyaları’, ‘yiyecek adları’, ‘içecek adları’ ve ‘mutfak kültürüne ait meslek adları’ şeklinde dört ana başlık altında sunulmuştur. Çalışma sonunda, bu kategorilere ait grafiklere yer verilmiş; söz varlığı üzerinden, dönemin mutfakla ilgili terim çeşitliliği ve kullanım biçimleri hakkında önemli bulgular elde edilmiştir

Harezm Türkçesi, mutfak eşyaları, yiyecek adları, söz varlığı.

Language is a tool that provides us with important insights into socio-cultural and historical components. Languages stand out with their vocabulary, which reflects the lifestyle and historical accumulation of the societies to which they belong. One of the peoples that carry traces of Turkish social and historical life is the people of Khwarezm. The works of Khwarezm Turkish, which has a deep-rooted tradition of language and literature, hold an important place in the historical development of the Turkish language. This study aims to contribute to the historical vocabulary of Turkish by examining the vocabulary related to kitchen items, food, and drink names in the Khwarezm Turkish period. In the texts from the Khwarezm Turkish period, which bridges the Karakhanid Turkish and Chagatai Turkish, there are numerous words related to the kitchen. In this study, kitchen utensils and food items are analyzed from a linguistic perspective, and the vocabulary of Khwarezm Turkish related to the kitchen is assessed. The research involves scanning the indices of six texts written in Khwarezm Turkish to identify kitchen-related words, which are then examined in terms of meaning and usage context. The data from this vocabulary are categorized under four main headings: ‘Kitchen utensils’, ‘food names’, ‘drink names’, and ‘occupational terms related to the kitchen culture’. At the end of the study, graphs related to these categories are presented, and important findings regarding the diversity of kitchen-related terms and their usage patterns in the period are obtained.

Khwarezm Turkish, kitchen utensils, food names, vocabulary