Anahtarlı roman (roman à clef), gerçek kişilerin kılık değiştirmiş biçimde kurmaca karakterlere dönüştürüldüğü; kurmaca ile gerçeklik arasındaki sınırların kasıtlı olarak muğlaklaştırıldığı bir roman türüdür. Bu türde, karakterlerin gerçek hayattaki karşılıklarının açığa çıkarılabilmesi için genellikle isimlerde ufak değişikliklere gidilir ve metin içindeki ipuçları ile yanmetinlerdeki yönlendirmeler aracılığıyla okurların gerçeklik referanslarını çözmeleri beklenir. Ne tam anlamıyla kurgusal ne de bütünüyle göndergesel kabul edilebilen anahtarlı romanlar, görünürdeki kurmaca anlatı ile şifreli gerçeklik katmanı arasında gidip gelen bir okuma biçimine yol açar. Bu çalışma, Peride Celal’in Kurtlar romanını anahtarlı roman kavramı üzerinden değerlendirmekte ve eserin bu tür bağlamında okunmasının bir yanlış okuma mı yoksa geçerli okuma yollarından biri mi olduğu konusunu tartışmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde anahtarlı roman türünün tarihsel ve kuramsal çerçevesi çizilmiş, türün temel meseleleri ile yazarların başvurduğu eşleştirme stratejileri ele alınmıştır. Sonraki bölümde ise romandaki karakterlerin gerçek kişilerle ilişkisi, metin içi ipuçları ile yazarın söyleşileri başta olmak üzere çeşitli yanmetinler aracılığıyla incelenmiş ve Kurtlar’ın otobiyografik roman, özkurmaca veya sanatçı romanı olarak sınıflandırılmasının yanı sıra anahtarlı roman olarak da okunabileceği savunulmuştur.

anahtarlı roman, roman à clef, gönderme, Peride Celal, Kurtlar

Roman à clef (novel with a key) is a genre of novel in which real individuals are disguised and transformed into fictional characters, and the boundaries between fiction and reality are deliberately blurred. In this genre, the identities of real individuals are not revealed directly; instead, their names are slightly altered. In this way, readers are expected to identify the real-life counterparts of the characters through clues within the text and hints provided in paratexts. Neither entirely fictional nor wholly referential, roman à clef creates a practice of reading that oscillates between the apparent fictional narrative and a hidden layer of encoded reality. This study evaluates Peride Celal’s novel Kurtlar through the conceptual framework of the roman à clef, questioning whether reading the work in this manner constitutes a misreading or represents one of the legitimate interpretive approaches. The first part of the article outlines the historical and theoretical context of the roman à clef, addressing its main issues and the matching strategies employed by authors. In the following section, the relationships between the fictional characters and real-life figures are examined, drawing on textual clues and paratextual elements such as author interviews. The study ultimately argues that, while Kurtlar can be classified as an autobiographical novel, autofiction, or Künstlerroman, it may also legitimately be read as a roman à clef.

novel with a key, roman à clef, reference, Peride Celal, Kurtlar